Voorloper

Irving Berlin: De autodidact die de soundtrack van Amerika creëerde

Geboren in 1888 in een joods gezin in Siberië, moest Israel Isidore Beilin zijn geboorteland ontvluchten na een gewelddadige pogrom die hun dorp in vlammen deed opgaan. Samen met zijn familie arriveerde hij in 1893 in New York, waar ze zich vestigden in de arme, maar levendige Lower East Side. Al op jonge leeftijd hielp Izzy zijn gezin te overleven door kranten te verkopen en liedjes op straat te zingen. Hij ontdekte een bijzonder gevoel voor melodie en ritme, dat hij verder ontwikkelde zonder ooit notenleer te volgen.

Toen hij op 13-jarige leeftijd zijn vader verloor, verliet hij de school en probeerde hij zijn geluk te beproeven in de entertainmentwereld. Op 17-jarige leeftijd werd hij zingende ober in het Café Pelham in Chinatown en schreef daar zijn eerste lied. Door een drukfout werd zijn naam afgedrukt als “Irving Berlin” – een toeval dat zijn artiestennaam werd. Zijn carrière begon bescheiden, maar in 1911 brak hij door met Alexander’s Ragtime Band, een wereldhit die het ragtimegenre naar het grote publiek bracht en Berlin op de kaart zette als invloedrijke componist.

In de jaren 1910 en 1920 groeide hij uit tot een centrale figuur van Tin Pan Alley, het hart van de Amerikaanse muziekindustrie. Hij schreef honderden liedjes en werkte met de grootste tekstschrijvers samen. Zijn muziek was een mix van toegankelijkheid, emotionele diepgang en populaire ritmes. Hits als My Wife’s Gone to the Country, Sadie Salome, Dorando en Everybody’s Doin’ It Now getuigen daarvan.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij opgeroepen voor dienst en schreef hij de revue Yip Yip Yaphank voor het Amerikaanse leger, waarin hij voor het eerst het patriottische lied God Bless America liet horen – een nummer dat pas twintig jaar later een nationaal symbool zou worden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Berlin raakte ook diep met zijn ballades. Na de dood van zijn eerste vrouw schreef hij When I Lost You, een hartverscheurende wals die meer dan een miljoen keer werd verkocht. Maar hij kon evengoed het publiek laten swingen met nummers als I Love a Piano, Play a Simple Melody en Everybody Step.

In 1921 opende hij zijn eigen theater, het Music Box Theatre op Broadway, waar hij een reeks elegante en originele revues produceerde. In tegenstelling tot de spectaculaire Ziegfeld Follies, koos Berlin voor verfijning en muzikale kwaliteit. In dit kader ontstonden nummers als What’ll I Do?, Say It with Music en All Alone.

In 1926 trouwde hij met Ellin Mackay, een rijke katholieke erfgename – een schandaal in die tijd, gezien zijn joodse afkomst. Hun huwelijk zou echter meer dan zestig jaar standhouden. Hij schreef voor haar het romantische lied Always, waarmee hij haar niet alleen zijn hart schonk, maar ook de rechten op het nummer – een daad van liefde en financiële zekerheid.

Berlin was niet alleen componist, maar ook een slimme ondernemer. Hij richtte zijn eigen muziekuitgeverij op, schreef voor alle lagen van de bevolking en vond telkens weer de juiste toon. Hij eerde de culturele smeltkroes van Amerika, met liedjes voor joodse, Ierse, Italiaanse, Duitse én Afro-Amerikaanse gemeenschappen.

Dankzij zijn shows in de Music Box Revue, het aanstekelijke succes van Alexander’s Ragtime Band, zijn musicals zoals Watch Your Step en The Cocoanuts met de Marx Brothers, én zijn patriottische inzet tijdens oorlogstijd, werd Irving Berlin uiteindelijk de componist van het Amerikaanse volk. Hij gaf hen liedjes om op te dansen, om bij te rouwen, om van te dromen en om kracht uit te putten.